ΧΑΠ σημαίνει χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια έτσι ονομάζουμε την χρόνια πάθηση των πνευμόνων που προκαλείται από την στένωση των αεραγωγών και την καταστροφή του πνευμονικού ιστού. Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ – COPD),είναι αναμφίβολα ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας της σύγχρονης εποχής. ΧΑΠ είναι το νέο όνομα για δύο μεγάλες αναπνευστικές ασθένειες που προκαλούν τους αεραγωγούς να «παρεμποδίζονται» ή να εμποδίζονται
Αποφρακτική χρόνια βρογχίτιδα και εμφύσημα.
Αποφρακτική χρόνια βρογχίτιδα: Όταν οι αεραγωγοί επιτίθενται συνεχώς από ρύπους, όπως αυτοί που βρίσκονται στον καπνό του τσιγάρου, φλεγμενουν και γεμίζουν με παχύ, κολλώδη βλεννα .Αποτελεσμα οι βρόγχοι μπορεί να παρεμποδίζονται με περιορισμένη ροή αέρα: οι πνεύμονες δεν είναι πλήρως άδειοι και ο αέρας παγιδεύεται στενωση των βρογχων .
Εμφύσημα: Οι βρογχοι-αεραγαγωγοι αποτελουνται απο διακλαδώσεις , οι οποίοι καταλήγουν σε εκατομμύρια μικροσκοπικούς σάκους που ονομάζονται κυψελίδες. Η ανταλλαγή οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα πραγματοποιείται στις κυψελίδες. Όταν οι κυψελίδες καταστρέφονται , γίνεται δύσκολο για τους πνεύμονες να ανταλλάξουν οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα και λιγότερο οξυγόνο μπαίνει στο σώμα μας. Με αποτελεσμα να παρουσιαζουν οι πνεύμονές παγιδευσει αερα-υπερδιαταση πνευμονων.
Αυτές οι ασθένειες εμφανίζονται συχνά μαζί, αλλά μπορούν επίσης να εμφανιστούν ξεχωριστά.
Νομίζεις ότι έχεις ΧΑΠ;
Εάν είστε άνω των 40 ετών και καπνίζετε μπορεί να έχετε ΧΑΠ. Μερικοί μη καπνιστές μπορούν επίσης να παρουσιασουν την χρονια νοσο της ΧΑΠ
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Το πρώτο και πιο τυπικό σύμπτωμα της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) είναι ο Βήχας. Εμφανίζεται σε σποραδικούς ρυθμούς αλλά στην πορεία τείνει να γίνει μόνιμος και επίμονος, αποτελώντας τον λεγόμενο «βήχα του καπνιστή». Η δύσπνοια, δηλαδή η δυσκολία της αναπνοής, είναι ένα επίσης σημαντικό σύμπτωμα που αρχικά κάνει την εμφάνισή του όταν ο ασθενής με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) δραστηριοποιείται (π.χ. άσκηση, τρέξιμο, ακόμα και με το ανέβασμα μιας σκάλας). Όπως και ο βήχας, έτσι και η δύσπνοια σταδιακά επιδεινώνεται, με αποτέλεσμα σοβαρές δυσκολίες στην αναπνοή και συνεχές λαχάνιασμα. Η σταδιακή φθορά των αεραγωγών, με την εξέλιξη της ασθένειας, τους οδηγεί στην παραγωγή μεγαλύτερων ποσοτήτων βλέννας(απόχρεμψη)σε σχέση με το κανονικό, με φυσικό αποτέλεσμα την μεγάλη ημερήσια παραγωγή πτυέλων από τον οργανισμό οι οποίες παίρνουν κίτρινο ή πράσινο χρώμα, ιδίως όταν επιπλέκονται από λοιμώξεις αναπνευστικού. Το τέταρτο σύμπτωμα της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) είναι να προκληθούν αναπνευστικές λοιμώξεις, με αποτέλεσμα τα τρία προαναφερθέντα συμπτώματα (βήχας, δύσπνοια, βλέννες) να πρωτοεκδηλώνονται ή να επιδεινώνονται . Άλλα συμπτώματα είναι το οίδημα των σφυρών, ο συριγμός, η κατάθλιψη, οι διαταραχές του ύπνου ή ακόμα και η απώλεια βάρους.
Κατά τη διάρκεια των συμπτωμάτων, ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει συμπτώματα παρόξυνσης. Οι παροξύνσεις αυτές δεν είναι τίποτε άλλο από την επιδείνωση των συμπτωμάτων του ασθενούς που προκαλούνται κυρίως από ιογενείς λοιμώξεις και σε ορισμένες περιπτώσεις από αλλαγές του καιρού και σκόνη
Σας συνιστούμε να κάνετε το τεστ υγείας των πνευμόνων 30 δευτερολέπτων.
Κάντε αυτό το γρήγορο τεστ για να ελέγξετε για συμπτώματα ΧΑΠ:
- Βήχετε τακτικά και ο βηχας ειναι ξηρος;
- Βήχετε τακτικά με φλέγματα;
- Ακόμα και οι απλές δουλειές σε κάνουν να λαχανιαζεις;
- Σφυρίζεις όταν ασκείς τον εαυτό σου (άσκηση, ανεβενεις σκάλες);
- Έχεις πολλά κρυολογήματα, και τα κρυολογήματα σου συνήθως διαρκούν περισσότερο από τα κρυολογήματα των φίλων σου;
Εάν απαντήσατε “Ναι” σε μία ή περισσότερες από αυτές τις ερωτήσεις, μπορεί να έχετε συμπτώματα ΧΑΠ. Δείτε το γιατρό σας για να μάθετε τι προκαλεί τα συμπτώματα σας. Θα μπορούσε να είναι ΧΑΠ, θα μπορούσε να είναι μια άλλη αναπνευστική ασθένεια, ή θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο.
Διάγνωση
Η έγκαιρη διάγνωση είναι λοιπόν, επιβεβλημένη. Για να υπάρξει έγκυρη διάγνωση θα πρέπει να επιβεβαιωθεί ότι ο ασθενής είναι καπνιστής ή έχει κάποια επαγγελματική έκθεση σε παράγοντες που προκαλούν Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)και κυρίως να έχει αποδειχθεί ότι έχουν σταθερή και όχι προσωρινή στένωση οι αεραγωγοί των πνευμόνων.
Η διαγνωστική εξέταση για την διάγνωση της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) , λέγεται σπιρομέτρηση. Η σπιρομέτρηση είναι η μέθοδος μέτρησης του ποσού του εκπνεόμενου αέρα από τους πνεύμονες. Μέσω αυτής, μετράται το συνολικό ποσό του εκπνεόμενου αέρα μετά από μια όσο το δυνατό βαθύτερη εισπνοή (ζωτική χωρητικότητα ή VC). Η εκπνοή γίνεται με τη μέγιστη προσπάθεια, και το ποσό του εκπνεόμενου αέρα είναι γνωστό ως ταχέως εκπνεόμενη χωρητικότητα (FVC), αλλά μπορεί να γίνει επίσης και ήρεμα, όπου ο αέρας που εκπνέεται λέγεται βραδεία ζωτική χωρητικότητα (slowVC). Η σπιρομέτρηση υπολογίζει ακόμα μια πολύ σημαντική παράμετρο για την αρχική εκτίμηση αλλά και για την παρακολούθηση της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) : την ποσότητα του αέρα που εκπνέεται στο πρώτο δευτερόλεπτο (γνωστή ως ταχέως εκπνεόμενος όγκος αέρα σε ένα δευτερόλεπτο ή FEV1). Στην περίπτωση που υπάρχει στένωση των αεραγωγών, εκπνέεται λιγότερος αέρας στο πρώτο δευτερόλεπτο και επομένως η FEV1και ο λόγος FEV1/ FVC είναι μειωμένα. Όλες οι παραπάνω μετρήσεις είναι απαραίτητες για την ταξινόμηση της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) σε στάδια και την εξατομικευμένη θεραπεία του κάθε ασθενή , σύμφωνα με τις αναθεωρημένες οδηγίες της παγκόσμιας πρωτοβουλίας για την αντιμετώπιση της ΧΑΠ , η λεγόμενη GOLD (GlobalinitiativeforchronicObstructiveLungDisease).
Πιο αναλυτικά, το κάπνισμα, επιταχύνει το ρυθμό μείωσης τηςFEV1 σε όλες τις ηλικίες.Στην εφηβεία, μειώνει την αναπνευστική λειτουργία κατά 10%. Στους ενήλικες, το κάπνισμα αποτελεί την καλύτερη ερμηνεία για την αυξημένη μείωση της FEV1. Στους καπνιστές ο ρυθμός μείωσης της FEV1 με την πάροδο της ηλικίας είναι διπλάσιος από τους μη καπνιστές. Στους καπνιστές όμως, που θα εμφανίσουν στο μέλλον ΧρόνιαΑποφρακτικήΠνευμονοπάθεια(ΧΑΠ), ο ρυθμός μείωσης είναι πολύ μεγαλύτερος και υπολογίζεται σε 150cc το χρόνο. Η σπιρομέτρηση λοιπόν, μπορεί να βοηθήσει καταλυτικά στην αναγνώριση αυτών των συμπτωμάτων. Γενικότερα πάντως, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρία συνιστά απαραιτήτως σε όλους τους καπνιστές κυρίως αυτοί που έχουν περάσει το 30ο έτος της ηλικίας τους, να κάνουν ετήσια σπιρομέτρηση.
Άλλες πρόσθετες εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν ακτινογραφίες θώρακος (για να αποκλείσετε άλλες πιθανές διαγνώσεις) και ακόμη και εξετάσεις αίματος (για τη μέτρηση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα σας).
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ – ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός πως σε μη καπνιστές (θα πρέπει κάποιος ωστόσο να μην είναι και παθητικός καπνιστής) η εμφάνιση της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) είναι εξαιρετικά σπάνια. Η πρώτη λοιπόν και απολύτως απαραίτητη απόφαση που πρέπει να πάρει ένας ασθενής είναι η άμεση και καθολική διακοπή του καπνίσματος. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει θεραπεία που να οδηγεί στην εξαφάνιση της νόσου, το κόψιμο του τσιγάρου εμποδίζει την επιβάρυνση της πνευμονικής λειτουργίας που παρατηρείται στους καπνιστές.
Από εκεί και πέρα, η αντιμετώπιση της ΧΑΠ, εξαρτάται αφενός από τα συμπτώματα και αφετέρου από την έκταση της καταστροφής των πνευμόνων. Μια κατηγορία ασθενών,μπορεί να χρειάζονται αγωγή μόνο κατά τις παροξύνσεις . Οι ασθενείς όμως με τακτικά συμπτώματα χρειάζονταιεισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα που προκαλούν χαλάρωση (χάλαση) των μυών στα τοιχώματα των αεραγωγών και μειώνουν τη στένωση που υπάρχει. Σε ασθενείς με πιο σοβαρή στένωση των αεραγωγών, οι οποίοι έχουν συχνές παροξύνσεις, μπορεί να χρειάζονται εισπνεόμενα αντιφλεγμονώδη , κορτικοειδή φάρμακα , που έχουν τοπική κυρίως δράση στο αναπνευστικό .Σε ασθενείς με σοβαρότερη νόσο και αναπνευστική ανεπάρκεια μπορεί να χορηγηθεί οξυγόνο προς ανακούφιση των συμπτώματων, είτε κατά μικρά διαστήματα( πχ κατά τον ύπνο ) ή και συνεχόμενα για τουλάχιστον 16 ώρες την ημέρα. Μερικοί ασθενείς χρειάζονται περιστασιακή θεραπεία με αντιβιοτικά ή και με στεροειδή από το στόμα κατά τη διάρκεια ενός παροξυσμού ενώ κάποιοι από αυτούς λαμβάνουν συστηματικά στεροειδή από το στόμα.
Όσον αφορά τα κορτικοστεροειδή,στην εισπνεόμενη μορφή τους έχουν δείξει ότι μειώνουν τη συχνότητα των παροξύνσεων σε ασθενείς με προχωρημένηΧρόνιαΑποφρακτικήΠνευμονοπάθεια(ΧΑΠ). Παρόλα αυτά, σε ηπιότερες εκφάνσεις της νόσου δεν είναι ξεκαθαρισμένος ο ρόλος τους και τείνουν να χρησιμοποιούνται λιγότερο.Τα στεροειδή σε ταμπλέτες, επιταχύνουν την ανάρρωση των ασθενών που διακομίζονται στο νοσοκομείο με παρόξυνση και καθυστερούν την εμφάνιση μελλοντικών εξάρσεων. Βοήθεια φαίνεται να προσφέρουν και στην αντιμετώπιση των ασθενών με παρόξυνση που ωστόσο δεν είναι στο νοσοκομείο. Χωρίς να είναι ξεκάθαρα τα πλεονεκτήματά τους σε όλες τις περιπτώσεις, μερικοί ασθενείς φαίνεται να επωφελούνται, ενώ επιδεινώνονται όταν μειώνεται η δόση ή διακόπτονται οι ταμπλέτες. Ωστόσο η συστηματική χορήγησή τους σε ασθενείς με σοβαρήΧρόνια ΑποφρακτικήΠνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) θα πρέπει να είναι κατά το δυνατό περιορισμένη σε δόση και σε διάρκεια λόγω των σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών τους και πάντα σε στενή επίβλεψη από τον πνευμονολόγο.
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι αν και δεν υπάρχουν κάποιου είδους δίαιτες που να βοηθούν στην αντιμετώπιση της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, ο ασθενής θα πρέπει να ακολουθεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Έτσι, είναι σημαντικό ο ασθενής να μην είναι παχύσαρκος αφού το επιπλέον βάρος επιβαρύνει τα συμπτώματα της δύσπνοιας και της κόπωσης. Από την άλλη πλευρά, όπως προείπαμε, ένα σύμπτωμα που συνοδεύει τη ΧρόνιαΑποφρακτικήΠνευμονοπάθεια(ΧΑΠ) είναι η κατάθλιψη, η οποία με τη σειρά της οδηγεί στην απώλεια βάρους και κατ’ επέκταση στην αδυναμία των θωρακικών μυών. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρχει επαρκής θερμιδική λήψη προκειμένου ο ασθενής να είναι σε καλή φυσική κατάσταση
